Evrim Yaratilis Evrim- Yaratilis- Dinler
Bu yazı genel bir özet seklinde asagidaki kaynaktan yararlanarak düzenlenmiştir. Evrimcilerin sinek optimal alanının oynayamamasi dogmasının aksine bugun sinek görme alanın sinek tarafından hareket ettirilebildigine dair kanıtlarin bu doğmayı bitirdigi anlatilmaktadir.
Orijinal Kaynak: Lisa M. Fenk ve arkadaşlarının “Muscles that Move the Retina Augment Compound Eye Vision in Drosophila” adlı makalesi (Nature, 2022) Nature+1
Link: https://www.nature.com/articles/s41586-022-05317-5
Giriş: Gözlerin Altındaki Sır
Elimizdeki çoğu canlı gibi biz insanlar görmeyi, gözlerimizin hareketleriyle destekleriz: bakışımızı kaydırır, detaylara yöneliriz. Fakat böceklerin, özellikle de meyve sineği Drosophila melanogaster’in gözlerinin sabit olduğunu düşünürdük. Oysa yapılan yeni araştırmalar, bu düşüncenin büyük bir eksiklik taşıdığını gösteriyor: sinekler, gözünü değil retinasını gönderip çekerek görüş yönünü ayarlayabiliyor!
Bu olağanüstü keşif, yalnızca sinirbilim ve evrimsel biyoloji açısından değil; aynı zamanda doğadaki estetik ve olurun derinliği açısından da derin tefekkürler doğuruyor. Şimdi gel, hem bilimin hem inancın ışığında bu mucizevi sistemi birlikte inceleyelim.
Böcek Gözünde Retinal Hareket: Nasıl Mümkün?
İnsanlarda göz küresi hareket edebilir; retinamız sabittir. Fakat Drosophila’da durum farklıdır: lens kısmı kafaya sabittir, ancak retinayı hareket ettiren kaslar mevcuttur. Janelia Research Campus+2Nature+2
-
Her retinada iki kas bulunur ve bu kaslar, retinayı iki boyutta kaydırabilir hâle gelir. Nature+1
-
Baş sabit tutulurken sinekler, LED ekranda hareket eden desenleri izlerken retinayı aktif şekilde bu desenlere doğru kaydırır. ScienceDaily+2Nature+2
-
Retinal hareketler, desenin hareket yönünün tersine yönelir: bu, görüntüyü retina üzerinde stabilize etmek için, hareket algısını yavaşlatan bir stratejidir — optokinetik etkiye benzer bir mekanizma. Nature+2bi.mpg.de+2
-
Sinek sabit bir desen izlerken bile mikro hareketler (mikro sakkadlar) üretir; tıpkı insan gözlerinin sabit bakışta da titreşimleri olduğu gibi. Bu mikro hareketler görsel sistemin duyarsızlaşmasını engeller. ScienceDaily+2Nature+2
Bu düzenek öyle sofistike ki, sol ve sağ retina birbirinden bağımsız hareket edebilir. Hatta deneylerde sinekler “şaşı bakmak” gibi retinal konverjans hareketleri yaparak mesafe (derinlik) algısını iyileştiriyorlar! Nature+2ScienceDaily+2
Özetle: bu minik canlılar, göz kabuğu sabit olsa bile içsel düzeyde retinal bir dinamik kontrol sistemi işletiyor. Bu, bilim dünyasında büyük hayret uyandırıyor.
Allah’ın Sanatına Bir Pencere
Bu kadar kompleks sistemlerin bir rastlantı ile ortaya çıkması küçük görülemez; her detay, O’nun kudretli sanatının bir tecellisi gibidir. İşte bunu düşündüren birkaç husus:
-
İnce Hassasiyet
Retinanın milimetrik kaydırmaları bile ışık ve sinir yollarıyla senkronize çalışır. Bu, bir optik sistemin en küçük elemanlarının bile şaşırtıcı bir uyumla işlediğini gösterir. -
İki Gözü Birlikte Çalıştırma
Sol ve sağ retina bağımsız hareket edebilse bile, gerektiğinde bu hareketler koordineli hâle gelir; özellikle derinlik algısında senkronize çalışırlar. Bu, Allah’ın düzeninde “çoklu sistemlerin tek uyum” prensibini bize hatırlatır. -
Mikro Hareketlerin Koruyucu Rolü
Durağan görüntüyü “donuk” hale getirmemek, retina duyarsızlaşmasını önlemek… Bu küçük sıçramalar, görsel sistemin canlı kalma kapasitesini artırır. O’na teslim olan her şeyde bir hikmet vardır.
Bu estetik ve işlevsel mucizeler karşısında ibretle düşünen bir kalp, Allah’ın büyüklüğüne yönelir. “Âyetler” denen bu yaratılış işaretleri, akıl sahiplerini düşünmeye davet eder.
Ancak Yüce Allahin yaratma sanatı o kadar akil almaz bir sekilde etkileyicidir ki bu gözlerini sadece varolması dahi muazzam bir şey iken bu gözlerin hareket ettirilebilir olması daha etkileyici bir kanıttır.
Ey insanlar! Size bir misal verilmekte; dinleyin onu: Allah’tan başka kendilerine yalvarıp yakardıklarınız var ya, hepsi bunun için bir araya gelseler bile bir sinek yaratamazlar! Hatta sinek onlardan bir şey kapsa, onu dahi ondan kurtaramazlar. İsteyen de âciz, kendinden istenen de! Hac 73
Kur’an’dan İlham Veren Ayetler
Bu tür yaratılış mucizeleri karşısında Kuran’da şöyle buyurulur:
“Allah gökleri, yeri, geceleri, gündüzleri birer âyet kıldı. Gerçekten bunda Allah’a teslim olan bir toplum için ibretler vardır.”
— (Âl-i İmrân, 3:190)
“O, göklerde ve yerde ne varsa hepsini bilir. Bir yaprak düşse onu bilen, karanlıkta bulunan bir çekirdek içindekini bilen O’dur. İlimden başka, O’nun katında her şeyin kitabı vardır.”
— (En‘âm, 6:59)
“Rabbin, yaratmayı çok güzel yaptı. Gökleri ve yeri yarattı; sonra ikisi arasının ölçüsünü koydu.”
— (Tîn, 95:4‑5)
Bu ayetler, evrende görülen düzenin, inceliklerin, eşsiz işleyişin yalnızca rastlantı ürünü olamayacağını; her birinin Yüce Yaratıcı’nın ilmi, kudreti ve tasarrufu altında gerçekleştiğini işaret eder.
Sonuç: Hayret Etmek Kıymetli
Bugün sinirbilimde “alışılagelmiş” bir sınırı yıkan bulgularla karşı karşıyayız: sineklerin retinası hareket ederken, lensleri sabit kalıyor. Bu sistem, görsel algıyı stabilize ediyor, mikro hareketlerle duyarsızlaşmayı önlüyor, mesafe algısını artırıyor.
Bu muazzam düzen karşısında bizi bekleyen düşünce şudur: evet, bilim ilerliyor; ama bu ilerleyiş, Allah’ın sanatını anlamamıza hizmet etmeli — kibir değil, hayret doğurmalı. Her yeni keşif, O’nun ismini anmak, sanatına şahit olmak, kulluk şuuru beslemek için bir vesiledir.
Eğer istersen bu yazıyı bloguna hazır formatta veririm (HTML, Word vs.), ya da eklediğim bilimsel referansları daha net gösteririm. Ne istersin?
